Grootse plannen voor Texel
Tijdens zijn inspectiereis in 1811 door Holland, dat toen deel uit maakte van het Franse keizerrijk, bezocht Napoleon ook Texel. Hij wilde het eiland aanzienlijk versterken ter verdediging tegen de Engelsen, maar van zijn plannen is maar een klein deel ook daadwerkelijk uitgevoerd. Ware dat wel het geval geweest, Texel zou er nu heel anders hebben uitgezien.
Op 16 oktober kwam Napoleon rond 3 uur ’s middags vanuit Den Helder op Texel aan. De keizer bezichtigde de verdedigingswerken en vervolgens reed te paard naar Oudeschild, waar alle huizen waren versierd en de maire, zoals de burgemeester in die tijd genoemd werd, een toespraak hield. Generaal Dirk van Hogendorp, die de keizer vergezelde, schreef later dat de Napoleon ook nog te paard langs de dijken is gereden voordat hij weer naar de sloepen ging om terug naar Den Helder te gaan. Het hele bezoek had hooguit twee uur geduurd.
Dichte mist
Tijdens de overtocht terug naar Den Helder werd het nog even spannend. De keizer wilde het grote vaarwater tussen de lage gronden (de banken) pijlen. De sloep met daarin ook Van Hogendorp en admiraal De Winter werd echter overvallen door een dichte mist en de mannen verloren de kust uit het oog. Gelukkig was er een kompas aan boord, schrijft Van Hogendorp, ‘maar het ijzer van de degens deed de naald afwijken, waardoor wij verplicht waren ze af te doen en vóór in de boot te bergen, om ons te vergewissen waar wij waren en naar de kust te kunnen sturen. Want wij moesten zeer dicht bij den Engelsen kruiser wezen, die bij Texel lag. Het oogenblik was niet zonder gevaar.’
Maar de keizer bleef kalm en zette het gesprek voort alsof er niets gebeurde. ‘Eindelijk werd er “land” geroepen, wat de keizer deed lachen.’ En vervolgens keerden het gezelschap per paard, ‘met een ongelooflijke snelheid’ (aldus Van Hogendorp) naar Den Helder terug.
Grootse plannen
Napoleon had grootse plannen met Texel. Het fort De Schans, gebouwd in 1572 op last van Willem de Zwijger om het eiland te beschermen tegen invallen van de Friezen, stond in die plannen centraal. Napoleon wilde de Schans versterken met een grote lunet en bij het fort een kleine oorlogshaven aanleggen. Verder omvatte de plannen de bouw van een omwalling rond de haven van Oudeschild en de aanleg van drie grote forten rond datzelfde Oudeschild. De meeste van die plannen zijn echter nooit uitgevoerd. Het project was te duur en in 1815 werd Napoleon verslagen bij Waterloo.
Wat wel is gebeurd in opdracht van Napoleon is de versterking van fort de Schans aan de landzijde en de aanleg van de steunforten Redoute en Lunette ter linker- en rechterzijde van de Schans. Het derde steunfort aan de noordzijde is er nooit gekomen, evenmin als de wallen rond de in 1780 gegraven haven van Oudeschild en de versterking op Texels zuidpunt. Wel werd de Schans uitgebreid met een ravelijn, een nieuwe, bredere gracht en rondom een ‘bedekte weg’ waarlangs troepen de buitenrand van het fort konden beschermen. Dit alles werd ondersteund met een inundatiesluis in de dijk, waardoor het achterliggende land onder water kon worden gezet. Gerestaureerd
Fort de Schans is geheel gerestaureerd, Het is een van de eerste echte kustbatterijen en het enig overgebleven vrijstaande fort in Nederland, en een van de weinige aarden forten die bewaard zijn gebleven. De restauratie van de beide steunforten Redoute en Lunette werd in 2011 afgerond.
