De wereld van de Haagse kunstenaar, 121 - Adri Boon

De wereld van de Haagse kunstenaar, 121 - Adri Boon

Adri Boon gaf in de jaren zestig een belangrijke impuls aan het culturele leven in Den Haag en ver daarbuiten. In 1965 richtte Adrie Boon Theater / Studio Scarabee op. Vanuit de beeldende kunst wilde hij een totaaltheater tot stand brengen met expressiemiddelen als muziek, gebaar, woord en film.

Adri Boon (1937) was kritisch ten aanzien van de traditionele toneelvormen. Er was veel herhaling en weinig vernieuwing, laat staan een geniale vonk, vond hij. De sfeer om iets nieuws te beginnen was er, met Robert-Jasper Grootveld, Provo en de Kabouters, die zelfs een plekje in de Haagse en Amsterdamse gemeenteraad veroverden. Het waren de magische jaren zestig, waarin de jeugd oude vormen en gedachten opzij zette en op allerlei terreinen begon te experimenteren.

Pop-happenings

De vast kern van de groep is Adri Boon, Jan van As en Raf Thunnissen. De eerste grote productie die door Adri Boon wordt uitgebracht is de metafysisch realistische triptiek Spiraal, die in december 1965 in de Haagse Kunstkring in première gaat. Van wezenlijk belang voor de ontwikkeling van het stuk zijn de pop-happenings die eerder in de Kunstkring plaats vonden. Spiraal is een variété-achtig spektakel, vol tableaux vivants. Het is de eerste van tien theaterproducties en twee voor televisie aangepaste films die tot stand gaan komen. Later in dat jaar brengen Adri Boon en Titus Cruls het “erotisch alfabet”.

Declamatorium

Het vervolg vindt plaats op het Huygens Lyceum in Voorburg. Samen met Carolien en Jan van As brengt Adri Boon een schoolproductie uit die geïnspireerd is op de tekst Klaagzang voor Ignacio Sanchez Mejias van Garcia Lorca. Ze ontwerpen een model voor een declamatorium met als onderdelen theatraal licht, projecties van vloeistofdia’s, gesproken teksten, sissen, neuriën en gitaarspel. De uitvoering geschiedt door 45 leerlingen van het Lyceum, die ingedeeld zijn in solisten en koren. De tekst van Lorca wordt door Boon zelf vertaald. Tijdens de uitvoering improviseert Adri Boon op gitaar op thema’s uit composities van Villa Lobos en Fernando Sor.

Visuele spanning

In een interview met NRC-Handelsblad zegt Adri Boon er later (in 1977) over: “In het literaire theater zit een bepaalde spanning die wordt bepaald door de tekst, door het gegeven, door de manier waarop het wordt gebracht. Ons uitgangspunt is in de eerste plaats een visuele spanning, vergelijkbaar met wat in een schilderij of een beeldhouwwerk gebeurt. Wij halen de hiërarchie van de kunstdisciplines omver door muziek, beeld, tekst, decor, beweging en licht en de acteurs gelijkwaardig te behandelen."

Julianahofje

Adri Boon was glazenier, beeldend kunstenaar, theatermaker en gitarist en docent. Hij ging in 1953 studeren aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en studeerde er in 1957 af. Hij ging daarna aan de slag als plateelschilder bij De Porceleyne Fles in Delft. Bij een glazeniersbedrijf in Den Haag leerde hij vervolgens brandschilderen. In 1962 vestigde hij zich aan het pittoreske Julianahofje aan de Zwarteweg in Den Haag. Dit hofje werd bevolkt door een aantal kunstenaars, zoals de actrice Georgette Hagendoorn, de kunstschilder Theo Wolters, actrice Ingeborg Elsevier, beeldend kunstenaar Marijke de Wit, beeldhouwer Auke de Vries en kunsthistoricus Tito Cruls.

Glasbrandoven

Op de benedenverdieping van zijn huis bevond zich zijn atelier. Naast de schildersezel kwam er na een paar jaar een glasbrandoven te staan, waarmee hij een opdracht voor twee muurpanelen kon maken. Vanaf 1965 werd zijn huis het centrum voor bijeenkomsten met kunstenaars die meewerkten aan de producties van Theater Scarabee. De geluidsopnames en montages werden gemaakt op een aantal grote Revoxen. In 1985 werd het monumentale hofje afgebroken.

Haagse Kunstkring

Boon nam deel aan groepstentoonstellingen in de Haagse Kunstkring, in Parijs en in Kopenhagen met een serie gouache en pentekeningen. Zijn grote voorbeeld was Leonardo da Vinci. In de schilderkunst liet hij zich inspireren door Piero della Francesca, Sandro Botticelli en Jean Auguste Dominique Ingres. Hij schilderde met tempera op panelen. Na een langdurige retraite in het klooster van Montserrat, vlak bij Barcelona, maakte hij een serie metafysische schilderijen op paneel.

Bewogen Beweging

Onder invloed van de kinetische sculptuur van Alexander Calder en George Rickey, stelde een aantal leden van de Haagse Kunstkring een tentoonstelling samen met hun eigen werk onder de titel Bewogen Beweging. Boon vervaardigde twee werken, een zogenaamd mobiele sculptuur, dat op een motortje langzaam ronddraaide en van vorm veranderde en een etalagepop met een smachtende vrouwenkop. Hij had een computer chipje ingebouwd en de toeschouwer kon via een knopje de pop laten praten. Zij sprak dan een gedicht van Bert Schierbeek uit.

Studiereizen

Met Christa van Santen maakte hij in 1964 een studiereis naar New York waar hij in aanraking kwam met het La Mama Theatre in Greenwich Village, waar Ellen Stewart experimenteerde met acteurs, beeldend kunstenaars, musici en schrijvers. Ook het Living Theatre van Julian Beck en Judith Malina. Hij zag talloze happenings. In 1966 reisde hij met Raf Thunissen naar Caïro, waar de naam van hun theater ontstond: Theater Scarabee, later Studio Scarabee. De scarabee is bij de oude Egyptenaren het symbool van wording en groei.

In 1966 kreeg Boon een opdracht van de Haagse architecten Thunissen, Van Kranendonk en Becka voor het bejaardenhuis Favente Deo aan de Loevesteinlaan. In de entreehal van het hoofdgebouw op de achterwand ter weerszijden van de midden gang vervaardigde hij twee panelen met gebrandschilderd glas van drie bij zes meter.

Hélène Weigel

Na Egypte volgden meer studiereizen, zoals een bezoek aan de weduwe van Bertolt Brecht: Hélène Weigel in Oost-Berlijn in het Theater am Kurfürstendamm, om de techniek van de Brechtiaanse theaterdriehoek te bespreken. Daarna Theater Laterna Magica in Praag, waar de techniek van de befaamde lichttechnicus Jozef Svoboda werd bestudeerd. In Londen werd in het Toy Museum kennisgenomen van de mechanische mogelijkheden voor een portable theater.

De Raad voor de Kunst was enthousiast: “Theater Scarabee vertegenwoordigt  onmiskenbaar een doorbraak naar andere nieuwe theatervormen die de moeite van het beproeven waard zijn.”

Eigen theater

In 1969 betrok Scarabee met gemeentelijke subsidie een eigen theater in de Willemstraat in Den Haag. De naam werd veranderd in Studio Scarabee. Hierna volgden zeven producties, die niet alleen in Nederland, bijvoorbeeld bij het Mickery Theater, toen nog gevestigd in Loenersloot, maar ook op toonaangevende festivals en in musea in het buitenland worden getoond.

Toen de producties in de jaren zeventig alsmaar duurder werden, terwijl het publiek - als gevolg van de kleine behuizing - relatief klein bleef, liepen de moeizame onderhandelingen over een vaste subsidiëring hopeloos vast. Toen ook de gemeente de huur opschortte, besloot Scarabee zich op te heffen.

Boon was inmiddels docent aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam, waar hij jarenlang, tot 1997, docent was bij de afdeling Audiovisueel. Inmiddels woonde hij in Abcoude. Daar is hij overleden in 1997.

Afbeeldingen

1) werk uit 1968, 2) Adri Boon in 1966, 3) gouache, 1965, 4) krijttekening, 1963, 5) olieverf op tempera, paneel, 1962, 6) gebrandschilderd glas. Twee objecten: de zon en de maan. Naar een gedicht van F. Garcia Lorca, ‘La luna y los gitanos’, 1966, 7) theaterproductie Poppetgom, 8) Poppetgom, ontwerp Jan van den Toorn, 1970, collectie Stedelijk Museum Amsterdam, 9) Muziekscript voor Bruno Maderna, 10 -11 ) tekening Adri Boon, De dood van Poppetgom, 12) Adri Boon actief als glazenier  

https://www.platformleest.org/artikel/poppetgom/
https://www.youtube.com/watch?v=SOX2UwM8R8c
http://janvanbakel.nl/Poppetgom/Poppetgom.htm
https://www.youtube.com/watch?v=_RNsDn3-gN0 
https://www.cornetsdegroot.com/fata-banana-beeld-en-geluid/
https://www.cornetsdegroot.com/intieme-optiek/fata-banana/

https://bit.ly/3pM34Cf 

Circa:
Nee

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0