Omschrijving
Het Diamantenbolwerk dateert uit het begin van de 17e eeuw en is aangelegd op voorstel van Prins Maurits en in opdracht van de Staten-Generaal. Het maakt onderdeel uit van de vestingwerken van Hasselt, ontworpen door Adriaen Anthoniszn in 1605 en daadwerkelijk aangelegd tussen 1606-1623. Het Diamantenbolwerk is het meest zuidelijke bastion en aangelegd op een zandplaat in de rivier. Het bolwerk beschermde de stad tegen aanvallers die de stad naderden vanaf de doorgaande route vanuit het oosten over de oeverwallen en hoger gelegen gronden langs de noordoever van de Vecht en het Zwartewater.
De ligging van het bolwerk aan de rivier noodzaakte tot maatregelen tegen de eroderende werking van de rivier het Zwartewater. In eerste instantie werd de aarden wal van het bolwerk beschermd met planken, maar deze zijn al spoedig vervangen door een gemetselde beschermingsmuur (revêtement).
De bescherming betreft de contouren van het ommuurde bastion, namelijk de oostelijke flank en face, de saillant en de westelijke face en flank, met de contouren van de aansluitende delen van de vestingwerken, namelijk de courtine met Buiten Enkpoort en stenen beer aan de noordoostzijde, en de courtine met daarop aansluitend het Rondeel en de fundering van de binnenin het rondeel gelegen Binnen Enkpoort aan de noordwestzijde. De omvang van de bescherming is overeenkomstig hetgeen als beschermd rijksmonument is aangegeven op de bij deze aanwijzing behorende kaart d.d. 28 september 2004. Zowel de contouren als het ter plaatse van de contouren nog aanwezige muurwerk en funderingen zijn beschermd. De restanten van het bolwerk worden aan twee belangrijke zijden omringd door water, namelijk Haven de Beer bij de oostface en oostflank en de rivier het Zwartewater bij de westface.
Waardering
De restanten van het bolwerk hebben grote cultuurhistorische waarde. Ze zijn van belang als voorbeeld van een onderdeel van een vesting met bastions en aarden wallen aangelegd volgens het "Oudnederlandse stelsel".
De restanten van het bolwerk zijn van belang voor het oeuvre van Adriaen Anthoniszn.
De restanten van het bolwerk zijn van grote betekenis als essentieel onderdeel van de vestingwerken van Hasselt. Samen met het noordelijk gelegen Meyersbolwerk vormen ze een unieke combinatie van twee ommuurde bolwerken aan het rivierfront. De aanwezigheid van een 15e-eeuws rondeel maakt de combinatie extra bijzonder.
De restanten van het bolwerk zijn uniek voor Noord-Nederland.
