Koning Willem I van Oranje Nassau
Willem Frederik van Oranje-Nassau was als Willem I van 1813 tot 1815 soeverein vorst en van 1815 tot 1840 de eerste koning der Nederlanden en groothertog van Luxemburg. Onder zijn bewind vormden het huidige Nederland en België van 1814 tot 1830 één staat.
Na de Franse overheersing in 1813 keerde Willem vanuit Engeland terug naar Nederland. Het driemanschap van 1813, de Haagse notabelen Gijsbert Karel van Hogendorp, Frans Adam van der Duyn van Maasdam en Leopold van Limburg Stirum had Willem.uitgenodigd als 'soeverein vorst' de regering op zich te nemen. Willem aanvaardde hun uitnodiging en een Engels fregat bracht hem naar de kust van Scheveningen. Met een boerenwagen werd hij vervolgens naar het strand gereden.
Willem I werd niet, zoals zijn vader, stadhouder in alle gewesten, maar koning van een eenheidsstaat. En daarin speelde hij de politieke hoofdrol. Engeland en Pruisen wilden een sterke bufferstaat aan de noordgrens van Frankrijk. Daarom werden in 1815 werden de voormalige Oostenrijkse Nederlanden (het huidige België) met het grondgebied van de Oude Republiek verenigd. Zo ontstond het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, voor Europese begrippen een middelgroot land met een groot koloniaal bezit.
Koopman-koning
De energieke Willem (bijnaam ‘koning-koopman’) probeerde de oude economische bloei te herstellen door in de drie delen van zijn land (Nederland, België en Indië) de sterke kanten van de economie te stimuleren. Het zuiden, waar al vroeg een Industriële Revolutie had plaatsgevonden, moest zich richten op de productie van consumptiegoederen, de handelaren uit het noorden moesten die producten vervolgens de wereld over brengen en de inwoners van de koloniën konden ten slotte de kostbare tropische goederen leveren. De koning liet tussen Noord en Zuid kanalen en wegen aanleggen om het vervoer van de goederen te vergemakkelijken. Zelf trad hij ook op als investeerder. Voor de handel met Nederlands-Indië richtte hij in 1824 de Nederlandsche Handelmaatschappij op. In Indië werd het cultuurstelsel ingevoerd, dat de inlandse bevolking verplichtte, een deel van het jaar op het land te werken voor het koloniale bewind. De producten werden dan door De Nederlandsche Handelmaatschappij verkocht.
Belgische opstand
Ondanks zijn economische activiteiten, viel de koning bij de Belgen niet in de smaak. De Belgische liberalen zagen in hem een vorst die uit was op de absolute macht en niet bereid was om meer inspraak van de ontwikkelde elite te dulden. De Belgische katholieken maakten bezwaar tegen de inmenging van de protestantse koning in de opleiding van priesterstudenten. In 1830 lieten de Brusselaars zich door de aria ‘Amour sacré de la patrie’, die in hun schouwburg ten gehore werd gebracht, inspireren tot een opstand. Willem I stuurde er een leger op af, maar dat mocht niet baten. België verkreeg zijn onafhankelijkheid. Niettemin hield hij het leger nog negen jaar op de been, tegen hoge kosten, wat zijn reputatie in Nederland ernstig beschadigde. In 1839 erkende hij eindelijk de Belgische onafhankelijkheid. Het jaar erop deed Willem I gedesillusioneerd afstand van de troon.
