Adriaen Anthonisz

Adriaen Anthonisz was afkomstig uit Metz. Hij was daar opgeleid als landmeter. Later vestigde hij zich in Alkmaar, waar hij als landmeter werkte. Daar raakte hij betrokken bij de plannen om de verdediging van de stad te versterken. Anthonisz liet o.a. een stadsmuur en een brede gracht aanleggen. In 1573 werd hij burgemeester van Alkmaar, terwijl de werkzaamheden aan de versterkingen nog in volle gang waren.

Vestingbouw: het Oudnederlandse vestingstelsel

Anthonisz maakte vooral naam als vestingbouwkundige. Hoe hij daarmee in aanraking kwam, is onbekend. Hij was er in elk geval erg goed in: in 1578 werd hij fortificatiemeester in het staatse leger. Zowel wat betreft belegering als verdediging heeft Anthonisz bijgedragen aan belangrijke overwinningen tegen de Spanjaarden. Hij wist zelfs de eretitel Stercktebouwmeester der Vereenighde Nederlanden te verwerven. Onder meer de steden Gorinchem, Naarden en Muiden werden door hem van (extra) versterkingen voorzien.

Anthonisz zou het Oudnederlandse vestingstelsel, waar Simon Stevin al aanzetten voor had gegeven, geperfectioneerd hebben. Deze manier van vestingbouw maakte gebruik van aarden wallen van verschillende hoogte en een gracht, met op enkele plaatsen een gedekte weg, van waar de verdedigers de aanvallers onder vuur konden nemen. Tevens werden er uitstekende punten, bastions en ravelijnen aangebracht. Op deze manier hadden de aanvallers vele hindernissen te overwinnen voordat ze de vesting daadwerkelijk konden bereiken.

 (A) - Schootsveld
 (B) - Glacis
 (C) - Gedekte weg
 (D) - Gracht
 (E) - Onderwal
 (F) - Hoofdwal
 (G) - Courtine
 (H) - Terreplein

(1) - Courtine
(2) - Natte gracht
(3) - Glacis
(4) - Bastion
(5) - Ravelijn
(6) - Onderwal
(7) - Halve maan
(8) - Gedekte weg