Tentoonstelling ‘Gordel van papier’ over de opkomst van het gedrukte boek in Indonesië | Huis van het Boek
Tentoonstelling ‘Gordel van papier’ over de opkomst van het gedrukte boek in Indonesië | Huis van het Boek
Van 22 september 2023 t/m 25 februari 2024 organiseert Huis van het Boek de tentoonstelling ‘Gordel van papier’ over de opkomst van het gedrukte boek in Indonesië. Het gaat over de periode 1816-1957, de tijd waarin Nederland het eilandenrijk onder de naam ‘Nederlands-Indië’ gekoloniseerd had tot aan het moment dat alle Nederlandse bedrijven daar genationaliseerd werden.
De tentoonstelling opent met een impressie van de rijke schrift- en leescultuur van de Indonesiërs met lontar-geschriften en rijk geïllustreerde pustaha’s van boombast. Te midden daarvan deed de drukpers zijn intrede en ontstond vanaf 1816 een cultuur van gedrukte boeken, tijdschriften en andersoortig drukwerk. De bezoeker krijgt een intrigerende inkijk in de ontwikkelingen binnen de (post)koloniale samenleving.
We zien letterproeven van sierlijke Javaanse letters, koloniale schoolboeken en uitgeversreclamemateriaal en ook drukwerk dat aangeeft hoe scherp er gediscrimineerd werd en hoe het verlangen naar een vrij Indonesië allang voor de Indonesische revolutie in drukwerk gevangen werd. Van dat laatste getuigt onder meer het iconische, zeldzame tweetalige geschrift uit 1913 Als ik eens Nederlander was… van Soewardi Soerjaningrat en revolutionaire kranten, zoals De Expres.
Samenwerkingsproject
Huis van het boek werkt voor deze tentoonstelling met een adviesraad bestaande uit o.a.: Angelina Enny, Agus Suwingyo, Farabi Fakih, Sebastiaan Broere, Tom Hoogervorst en Remco Raben. De tentoonstelling is gebaseerd op het boek Met een drukpers de oceaan over van Lisa Kuitert en het lopende onderzoek van Eline Kortekaas. Samen zijn zij de gastcuratoren van deze tentoonstelling, die tot stand komt in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam, de KB nationale bibliotheek en de Universitaire Bibliotheken Leiden.
De tentoonstelling vloeit voort uit het NWO-onderzoek Decolonizing knowledge. Postcoloniality and the making of modern Indonesia’s knowledge culture, 1945-1970. Een van de projecten hieruit betreft de uitgeverijen. Eline Kortekaas heeft zich de afgelopen jaren verdiept in de boekcultuur in Indonesië 1945-1965, waarbij zij in het bijzonder onderzoek heeft gedaan naar de Nederlandse uitgeverij W. Van Hoeve. Zij hoopt dit onderzoek nog dit jaar af te ronden.
