Sneller, beter, mooier – de vormgeving van de vooruitgang | Design Museum Den Bosch
Sneller, beter, mooier – de vormgeving van de vooruitgang | Design Museum Den Bosch
In de groots opgezette familietentoonstelling Sneller, beter, mooier – de vormgeving van de vooruitgang vloeien design, kunst, natuur en techniek samen tot één pijlsnelle ervaring. Ontdek de fascinatie voor snelheid, ervaar de jacht op de milliseconde en beleef de hoogtijdagen van gestroomlijnd design!
Altijd sneller, altijd beter, altijd mooier. Het design van de minste weerstand, dat is de filosofie van de stroomlijn: een van de belangrijkste ontwerpprincipes van de moderne tijd. Het concept van stroomlijning wordt razend populair in de jaren 30 van de twintigste eeuw. Op de vleugels van nieuwe ontwikkelingen in de wetenschap en industrie maken ontwerpers van de stroomlijn een symbool van de vooruitgang. Vierkante vliegtuigen van hout en textiel worden ranke reuzen van blinkend aluminium. Logge stoomtreinen worden als zilveren kogels. Auto’s zijn niet langer paardloze koetsen, maar razen over de nieuwe snelwegen met hun vloeiende, gesloten vorm. En de stroomlijnvorm beperkt zich niet tot uitsluitend voertuigen. Gestroomlijnd design verkoopt, en álles kan gestroomlijnd worden – van strijkijzers tot typemachines. In onze tijd streven we naar gestroomlijnde organisaties en is de droom van ongehinderde snelheid nog steeds terug te zien in de sport.
Unieke ontwerpen, spectaculaire voertuigen en bijzondere modellen
In de eerste tentoonstellingszaal verken je de geschiedenis, betekenis en toekomst van de stroomlijn. Hier vind je unieke ontwerpen en kunstwerken, spectaculaire voertuigen, sportuitrustingen en bijzondere modellen, waarvan sommige voor de allereerste keer in Nederland te zien zijn. Met een audiotour of familieboekje is het voor iedereen even interessant. Zo zie je bijvoorbeeld La Jamais Contente uit 1899: de eerste auto die 100 km per uur op de weg reed, en ook nog eens elektrisch was. Hoe de stroomlijnontwerpers al vroeg inspiratie uit de natuur haalden, ontdek je aan de hand van een uniek model van een onderzeeër uit 1835, een model van een zeppelin uit 1938 en een model van een oceaanstomer van de Amerikaanse ontwerpgrootheid Norman Bel Geddes.
Ook kunstenaars zijn al sinds lang geobsedeerd door snelheid en vooruitgang. Bekijk bijvoorbeeld het werk van Italiaanse futuristen als Tullio Crali, maar ook de eerste films van de gebroeders Lumière. De stroomlijnvorm wordt natuurlijk ook toegepast bij voertuigen. Zo zie je verschillende motorfietsen, een deel van een Le Mans-raceauto, een waterstofauto en de zonneauto van het Solar Team Twente.
Juist in de sport telt iedere seconde, daarom is daar de stroomlijn alomtegenwoordig. Voorbeelden daarvan in de expositie zijn een Olympische bobslee en een tijdritfiets, schaatspakken en baanwielrennershelmen, en natuurlijk het befaamde zwempak geïnspireerd op een haaienhuid, dat in 2009 verboden werd.
Ontwerp een auto, vouw een vliegtuig en onderzoek de luchtweerstand in een windtunnel
In de tweede zaal ontdek je met het hele gezin de techniek achter de stroomlijn, en maak je zelf gestroomlijnde ontwerpen. Bij de verschillende werkstations in het Stroomlijnlab word je uitgedaagd om zelf testjes en onderzoeken te doen, en nieuwe ontwerpen te bedenken. Combineer zelf verschillende gestroomlijnde ontwerpen tot je de perfecte auto hebt. Neem plaats op echte wielrenfietsen en voel hoe je houding bepaalt hoe hard je tegen de wind in moet trappen. Test verschillende vormen in de mini-windtunnel en onderzoek zo wat luchtweerstand precies is. Vouw een aerodynamisch papieren vliegtuigje. Haal inspiratie uit de natuur en ontwerp een supersnel dierenvoertuig. Zo stap je met het hele gezin in de voetsporen van de ontwerpers, kunstenaars en sporters die je hebt leren kennen in de eerste tentoonstellingszaal.
De stroomlijn vandaag
De tentoonstelling Sneller, beter, mooier – de vormgeving van de vooruitgang laat zien hoe de mens al decennialang gefascineerd is door snelheid en stroomlijnen. Met de gigantische technologische vooruitgang van de afgelopen honderd jaar is het misschien verleidelijk te denken dat de stroomlijn vandaag de dag een gepasseerd station is. Niets is echter minder waar. De zuinigste auto’s zijn de auto’s die weinig luchtweerstand hebben en gestroomlijnd zijn. La Jamais Contente (1899) laat zien dat de eerste auto’s (ook) elektrisch waren en dat onze huidige Tesla’s en Polestars in een lange traditie van elektrische voertuigen staan. Duurzaamheid en stroomlijning gaan hand in hand. En dat is geen nieuw inzicht. In 1922 schreef de ingenieur Paul Jaray al dat stroomlijnen niet alleen een kwestie is van stijl en snelheid, maar essentieel is voor de zuinigheid en toegankelijkheid van de auto.
“Het grootste belang van de nieuwe carrosserievorm ligt echter niet in het bereiken van hogere snelheden, of het vermogen om steile hellingen in directe versnelling te beklimmen, maar veeleer in de aanzienlijke brandstofbesparing […]. De brandstofbesparing en de toegenomen prestaties maken de kleine auto pas echt tot wat hij moet zijn: een goedkoop vervoermiddel voor iedereen.”
— Paul Jaray
Elders stelde hij dat de voorraad fossiele brandstoffen eindig was, en daarmee formuleerde hij al vroeg het duurzaamheidsargument voor laag brandstofgebruik. Niet alleen op het gebied van duurzaamheid is de stroomlijn nog steeds actueel en urgent: in ons managementvocabulaire zijn nog allerhande formuleringen en termen te vinden die eraan herinneren. Denk aan het stroomlijnen van processen en organisaties.
Afbeeldingen
1) Ben-Nienhuis, 1200x600, 2) La Jamais Contente, 3) Tullio Crali, Le forze della curva, 1930. Olie op papier. Mart, Museo di arte moderna e contemporanea di Trento en Rovereto, 4) Model van een duikboot, Antoine Lipkens, Olke Uhlenbeck, 1835 – 1840. Collectie Rijksmuseum Amsterdam.
