Sleutelstuk in oeuvre Jan Schoonhoven centraal in presentatie in Museum Prinsenhof Delft
Sleutelstuk in oeuvre Jan Schoonhoven centraal in presentatie in Museum Prinsenhof Delft
Van 18 juni tot en met 11 oktober 2021 is in Museum Prinsenhof Delft een presentatie te zien rondom het gerestaureerde Apostelhuis van Jan Schoonhoven (1914-1994). De maquette, gemaakt rond 1955, is een sleutelstuk in het oeuvre van deze Delftenaar, één van de meest significante Nederlandse kunstenaars van de naoorlogse tijd.
Vanwege de fragiele staat van het werk wordt het momenteel gerestaureerd. Het resultaat zal worden gepresenteerd in een context van zelden getoonde tekeningen en enkele reliëfs van Schoonhoven uit de collectie van Museum Prinsenhof Delft. De restauratie kwam tot stand met financiële steun van de Vereniging Rembrandt (mede namens haar BankGiro Loterij Restauratiefonds).
Sleutelstuk
Het Apostelhuis (H 36 x B 35,5 x D 9 cm) is niet alleen een bijzonder en charmant object; het neemt een unieke positie in binnen het oeuvre van Jan Schoonhoven. Het markeert de overgang van het vroege, nog figuratieve werk naar de eerste abstracte reliëfs die dateren van omstreeks 1956. Als enige bewaard gebleven object uit deze overgangsperiode (1953-1956) is het daarom onmisbaar voor het begrip van het oeuvre en de werkwijze van Schoonhoven.
Recent herontdekt
Lange tijd is gedacht dat alle werken die Schoonhoven maakte in deze voor hem donkere jaren verloren waren gegaan. Tot Het Apostelhuis in 2015, in de aanloop naar de tentoonstelling Kijk, Jan Schoonhoven in Museum Prinsenhof Delft, plotseling opduikt in een particuliere collectie. Vanwege de kwetsbaarheid van het gebruikte materiaal (voornamelijk papier en karton) is het extra bijzonder dat het bewaard is gebleven. Gezien het unieke karakter van het werk en de bijzondere positie die het inneemt binnen het oeuvre van Jan Schoonhoven is het in 2019 verworven voor de collectie.
Uniek biografisch document
Jan Schoonhoven maakt Het Apostelhuis in een periode dat hij in een depressie verkeert en zoekende is. In die periode bouwt hij speelgoed voor zijn zoontje Jaap, geboren in 1950: kastelen, kerken en fabrieken uit golfkarton en papier-maché. Hij krijgt zoveel plezier in het werken met andere materialen dat hij ook voor zichzelf kerken gaat creëren. Het Apostelhuis is het best te omschrijven als een kleine, gotisch aandoende kapel gemaakt van papier en karton. De kapel is gevuld met tientallen apostelen, heiligen en dieren.
Omvangrijke restauratie
Jan Schoonhoven gebruikte voor Het Apostelhuis – nog pas kort na de oorlog – goedkope, eenvoudige papier- en kartonmaterialen. De afgelopen decennia hebben daarop hun sporen nagelaten waarbij het papier en karton fragiel zijn geworden en de constructie op plaatsen heeft losgelaten en is beschadigd. Mede met steun van de Vereniging Rembrandt (mede namens haar BankGiro Loterij Restauratiefonds) wordt Het Apostelhuis momenteel gerestaureerd door papierrestaurator Francien van Daalen in Haarlem. Deze restauratie is omvangrijk en omvat het schoonmaken, stabiliseren en (voor zover mogelijk) herstellen van de oorspronkelijke vorm/constructie, alsmede het restaureren en terugplaatsen van losse delen. Essentieel voor een juiste restauratie was het achterhalen van de volgorde, technieken, constructies die Schoonhoven hanteerde bij het maken van Het Apostelhuis. Hieraan is veel aandacht besteed. Intrigerende bijkomstigheid is dat de nu verkregen inzichten over Schoonhovens werkwijze bij Het Apostelhuis weer vergeleken kunnen gaan worden met zijn werkwijze bij zijn eerste reliëfs.
Het Apostelhuis in context
In de presentatie in het museum wordt de nadruk gelegd op het unieke karakter van het object binnen het oeuvre én binnen het leven van Jan Schoonhoven. Hiertoe zal het werk worden gecombineerd met zowel vroege tekeningen, waaruit Schoonhovens religieuze betrokkenheid blijkt, als latere reliëfs die duidelijk maken dat Het Apostelhuis een schakel vormt tussen zijn vroege en late werk.
Jan Schoonhoven en Museum Prinsenhof Delft
Zonder twijfel is Jan Schoonhoven één van de meest significante Nederlandse kunstenaars van de naoorlogse tijd. De kunstenaar is belangrijk voor Delft. Museum Prinsenhof Delft bezit een kwalitatief hoogstaande deelcollectie van 77 werken waaronder meerdere bijzondere stukken. Naast de wereldberoemde witte reliëfs zijn dat een linoleum intarsia, gouaches, tekeningen, bidprentjes, lithografieën en sinds 2019 Het Apostelhuis. Met elkaar vormen deze werken een prachtige dwarsdoorsnede uit zijn gehele oeuvre. Omgekeerd is de stad Delft voor Jan Schoonhoven altijd een grote bron van inspiratie geweest. “Ik kan niet buiten Delft” zei hij. Zijn werk is gebaseerd op de architectuur van de stad, op de stille atmosfeer in haar middeleeuwse kerken, op grote lijnen en kleine details die hem tijdens zijn dagelijkse wandelingen opvielen.
