Schurend Paradijs | Kunsthal KAdE
Schurend Paradijs | Kunsthal KAdE
Kunsthal KAdE nodigde twaalf hedendaagse kunstenaars uit om te reflecteren op het utopische ideaal van een maakbare wereld, binnen een wereld die allesbehalve maakbaar blijkt.
In 2022 is het 150 jaar geleden dat Piet Mondriaan in Amersfoort geboren werd. De tentoonstelling ‘Schurend Paradijs‘ start vanuit zijn zoektocht naar een ‘Aards Paradijs’: een modernistische droom van een maakbare wereld op basis van vorm en stijl, waarin de mensen vanuit vrijheid naar het ware, goede en schone streven.
Een maakbare wereld?
Het lukte Mondriaan min of meer zijn paradijs te verwezenlijken, in zijn kunst en zijn ateliers. In zijn persoonlijke zoektocht naar zijn ideaal liet Mondriaan het natuurlijke achter zich, en bracht er geconstrueerde ordening voor in de plaats.
In de hedendaagse kunst lijkt het ideaal van een maakbare wereld naar de achtergrond verdwenen. In plaats daarvan is er reflectie op de wereld en maatschappij. Honderd jaar na Mondriaans droom lijkt onze wereld namelijk allesbehalve een paradijs. Klimaatverandering, milieuvervuiling, virussen en onderlinge spanning zijn voelbare dreigingen. In plaats van dat kunstenaars ons een na te streven utopie voorspiegelen, proberen zij juist de huidige staat van zijn te analyseren, en de toeschouwer door middel van een ervaring te wijzen op de realiteit waarin wij leven. Heeft het nog zin te dromen over een 'Aards Paradijs'?
Twaalf hedendaagse kunstenaars zijn door Kunsthal KAdE uitgenodigd om een ruimte te vullen met hun blik op de chaotische wereld van vandaag. Voor het eerst wordt ook gebruik gemaakt van een tweede tentoonstellingslocatie: de Elleboogkerk in Amersfoort, op loopafstand van Kunsthal KAdE.
Paradijzen met een ondertoon
Het ‘paradijs’ in Kunsthal KAdE start in de grote zaal, die gevuld wordt met een door LOLA Landscape Architects ontworpen straattuin die letterlijk uit de stoeptegels barst. Met deze tuin verkent het ontwerpbureau de manier waarop de natuur, als onstuitbare kracht, de stad herovert. Aan de muren van de grote zaal wordt een selectie van bestaande schilderijen getoond: paradijzen met een ondertoon.
Deze ondertoon komt terug in de kabinetten. De kunstenaars onderzoeken hier de tegenstellingen die het thema ‘paradijs’ oproept: maakbaarheid versus realiteit, natuur in ongerepte of juist aangetaste vorm, eeuwigheid versus vergankelijkheid.
Zoals bij de beelden van Tanja Smeets, grote sculpturen die langs muren de ruimte in groeien. Deze organische sculpturen vormen een plantachtig landschap, dat Smeets vervolgens plaatst in een onnatuurlijke omgeving. Een ander kabinet wordt ingevuld door Anne Duk Hee Jordan, die met een combinatie van sculpturale, botanische en technologische elementen een installatie creëert die een veranderende en vergankelijke wereld laten zien. De creatieve studio MAISON the FAUX schept ook een vervreemdend, overvloedig landschap, en onderzoekt de grenzen tussen wat echt en onecht is.
Bedreigde werelden
Het werk van Alexandra Kehayoglou brengt ons in verbinding met verdwijnende landschappen. De kunstenaar verbeeldt in de vorm van enorme tapijten stukken natuur die door mensen bedreigd worden, en presenteert deze in hun pure, ongerepte vorm. Kehayoglou's tapijten zijn haar vorm van activisme, door de focus te leggen op verhalen en details binnen de natuur hoopt de kunstenaar een groter ecologisch bewustzijn te creëren.
Ook Marcel Pinas brengt met zijn installaties bedreigde omgevingen en culturen onder de aandacht. De Surinaamse Ndyuká cultuur, waar hij van afstamt, staat vaak centraal. De oorspronkelijke inwoners van Suriname lijden onder de kap van bomen en het winnen van bauxiet en goud, wat voor zware vervuiling zorgt en de 'paradijselijke' jungle vernietigt.
Digitale transformaties
Kunstenaar Philip Vermeulen werkt met bewegende panelen waarmee hij een moiré-effect creëert. Met zijn installatie in Kunsthal KAdE wil hij de toeschouwer bewust laten worden van het eigen materiële bestaan, een gegeven dat in een tijd waarin we ons ook veel in digitale werelden bevinden soms vergeten lijkt te worden. In zijn werk onderzoekt Vermeulen de spanning tussen die twee tegenstellingen, het fysieke en het digitale.
Idyllische plekken
In de setting van een muurschildering van Paul Morrison wordt in een speciaal kabinet de historische verbeelding van het paradijs uit meerdere culturen getoond. In deze ruimte bevraagd Morrison wat het betekent om een idyllische wereld te willen scheppen, zoals Mondriaan deed, en wat dit verlangen verhult. De getoonde prenten laten de verbeelding van het paradijs vanuit verschillende culturele invalshoeken zien.
Langs de trap en in de gang worden de wanden vormgegeven door Hadassah Emmerich. Emmerich creëert felgekleurde, overdadige wandschilderingen, waarin landschap en lichaam met elkaar vermengd worden tot overweldigende composities. In het filmkabinet wordt de film ‘Xilitla’ van Melanie Smith getoond. In deze film onderzoekt Smith met een hedendaagse blik ‘Las Pozas’: een surreële, decadente tuin in de jungle van Mexico die tussen 1949 en 1984 verwezenlijkt werd door de Engelse kunstliefhebber Edward James.
Elleboogkerk
Voor het eerst wordt ook een tweede locatie gebruikt voor de tentoonstelling. In de Elleboogkerk, aan de Langegracht in Amersfoort, ontwerpt Gijs Frieling een wandschildering waarin hij de menselijke natuur in een toenemend technologische samenleving onderzoekt. Kunstenaarsduo Sander Breure en Witte van Hulzen maakt een installatie in het hart van de kerk met figuren die door middel van geluid met elkaar in verbinding staan.
Installaties
Sander Breure & Witte van Hulzen, Hadassah Emmerich, Gijs Frieling, Anne Duk Hee Jordan, Alexandra Kehayoglou, LOLA Landscape Architects, MAISON the FAUX, Paul Morrison, Marcel Pinas, Tanja Smeets, Philip Vermeulen, Melanie Smith.
Schilderijen
Armando, Sebastiaan Bremer, Sanam Khatibi, Maria Klabin, Friedrich Kunath, Simphiwe Ndzube, Erwin Olaf, Olphaert den Otter, Michael Raedecker, Marina Rheingantz, Rinus Van de Velde, Matthew Wong.
Schurend Paradijs is samengesteld door Robbert Roos, Lara Stolwerk en Judith van Meeuwen in samenwerking met de kunstenaars.
En de mensch? Deze moet niet op-zich-zelf zijn en eveneens slechts een gedeelte van het geheel. Wanneer hij, aldus, niet meer zijn individualiteit voelt, zal hij gelukkig zijn in het aardse paradijs door hem zelf geschapen. (Piet Mondriaan, Parijs, 1926)
Deze tentoonstelling wordt georganiseerd in het kader van Mondriaan 150. In 2022 is het 150 jaar geleden dat Piet Mondriaan in Amersfoort werd geboren. Dat viert de stad met een Feest van de verbeelding. Tentoonstellingen, theatervoorstellingen, outdoor activiteiten en nog veel meer. Kijk voor meer informatie op mondriaan150.nl
Afbeeldingen
1) Sanam Khatabi, Lemon Drizzle, 2021, 2) Michael Raedecker, cast, 2020, courtesy de kunstenaar en GRIMM, Amsterdam | New York, 3) Tanja Smeets, Liquid Garden/Beneath the surface, 2020, installatie in het HEM, Zaandam, 4) Alexandra Kehayoglou, Santa Cruz River, 2016-2017, installatie NGV International, National Gallery of Victoria, Melbourne, 5) Paul Morrison, Dandelion, 2019, courtesy de kunstenaar
