Natasja Kensmil & Sadik Kwaish Alfraji | Kunsthal KAdE
Natasja Kensmil & Sadik Kwaish Alfraji | Kunsthal KAdE
In het najaar van 2021 wordt het werk van kunstenaars Sadik Kwaish Alfraji en Natasja Kensmil in parallelle solotentoonstellingen getoond: 'In Search of Lost Baghdad' van Alfraji en 'A Poison Tree' van Kensmil.
Kensmil was in Nederland al vaker te zien, maar nog niet met een dwarsdoorsnede uit haar gehele oeuvre. Alfraji heeft aan diverse internationale projecten meegedaan, maar had in Nederland na 2010 geen solotentoonstelling meer. Hij tekent in een expressieve stijl zijn herinneringen en associaties aan Irak en reflecteert hiermee ook op zijn eigen migratie. Kensmil schildert eigentijdse ‘historieschilderijen’ met (beladen) motieven die verdichte beeldverhalen vormen.
In Museum Flehite is van 2 oktober t/m 21 november grafisch werk van Alfraji te zien. De titel van deze tentoonstelling is 'Bagdad - Amersfoort'. Het gaat om meer dan 100 etsen, houtsneden, tekeningen en schilderijen uit de jaren 80 die onder meer gaan over de oorlog tussen Irak en Iran, maar ook over thema's als liefde en vrijheid.
Sadik Kwaish Alfraji (1960)
Sadik Kwaish Alfraji woont sinds de jaren negentig in Amersfoort. In zijn werk zoomt hij in op zowel zijn eigen migratiegeschiedenis als die van zijn familie en blikt hij terug op Bagdad, waar hij vandaan komt. Zijn uitingsvormen zijn animaties, video's, installaties, schilderijen, tekeningen, sculpturen en fotografie. Herinneringen zijn voor hem een krachtige motor voor reflectie op zijn persoonlijke historie. ‘Voor mij begint kunst bij een idee, een beeld, een herinnering, een sociale of politieke gebeurtenis, een normale dagelijkse scène of een emotie’, aldus de kunstenaar.
Drieluik migratiegeschiedenis
In Kunsthal KAdE worden videowerken en werken op papier uit hoofdzakelijk de laatste vijf jaar getoond. Alfraji toont voor het eerst de werken uit het tweede luik van een drieluik over de migratiegeschiedenis van zijn familie en hemzelf: Books of Passage. Het tweede hoofdstuk, met als titel Those Houses Behind the Army Canal, bestaat uit meerdere onderdelen die allen gaan over de wijk Al Thawrah in Bagdad waar zijn vader naartoe verhuisde en waar Sadik is opgegroeid: een animatiefilm, twee grote schilderijen, een serie beschilderde etsen, een serie kleine geschilderde straatbeelden en een film over de wijk. Het eerste luik, The River That Was in the South, was in 2020 in het Stedelijk Museum in Amsterdam te zien en ging over de migratie van de familie uit het zuiden van Irak naar Bagdad. Het nog te ontwikkelen derde luik gaat over de eigen migratie van Alfraji naar Nederland.
Hadiqat al Umma
In de grote zaal van de kunsthal staat het monumentale, negendelige videowerk Once Upon A Time, Hadiqat Al Umma centraal. Op de negen schermen zijn fragmenten van kunstwerken in een park in Bagdad te zien, tezamen met een jeugdfoto van de kunstenaar, waar associatieve beeldelementen – vehikels van herinnering – omheen dwarrelen.
Ali's Boat
In andere series die de kunstenaar sinds zijn verblijf in Nederland maakt worden ook herinneringen aan zijn land en familie verwerkt. Zo is het werk Ali’s Boat gebaseerd op een brief die Alfraji tijdens een bezoek aan Bagdad van zijn neefje ontving. Ali had een boot getekend en erbij geschreven: ‘I wish my letter takes me to you’. De kunstenaar droomde over eenzelfde boot waarmee hij kon vluchten en maakte het multidisciplinaire werk Ali’s Boat, over universele verlangens.
Museum Flehite toont de etsen en tekeningen die Alfraji in de jaren tachtig in Irak maakte, waarin hij het gewelddadige conflict met buurland Iran blootlegt. De figuratieve stijl die de kunstenaar hanteert was destijds, in het Irak van Saddam Hoessein, te confronterend om te tonen.
Het werk van Alfraji is onder meer te zien geweest in de Asia Pacific Triënnale in het Australische Brisbane, in het paviljoen van Irak in de Biënnale van Venetië van 2017, in een tentoonstelling over Irak in het Moma PS1 en in Videobrasil in Sao Paulo. Bij de expositie verschijnt een catalogus in het Engels.
Natasja Kensmil (1973)
Het is voor het eerst dat zo’n uitgebreide dwarsdoorsnede uit het oeuvre van Natasja Kensmil in Nederland wordt getoond. Eerdere presentaties zoomden vooral in op individuele series. De verhalen die Kensmil met veel details en op grote doeken vertelt, grijpen terug op de collectieve en haar persoonlijke geschiedenis. Tegenstellingen als macht en onmacht, het aardse en het spirituele en geweld en opoffering lopen als een rode lijn door deze vertellingen heen.
De titel van de tentoonstelling ‘A Poison Tree’ refereert aan een gedicht van de Engelse dichter en kunstenaar William Blake (1757-1827). In het gedicht groeien onderdrukte gevoelens van boosheid uit tot een diepgewortelde haat die de vorm aanneemt van een boom waaraan een prachtige, maar giftige, appel groeit.
Vroege werken tot recente series
In Kunsthal KAdE is werk van Kensmil in de zalen van de bovenverdieping te zien, van de vroegste werken eind jaren negentig tot recente series. Een van die series is Martyrs Mirror, een serie zeefdrukken op zijde over de Wederdopers, een radicaal Christelijke beweging. Het werk is gebaseerd op een boek met dezelfde titel uit de zeventiende eeuw van Thieleman van Braght, over het martelaarschap binnen deze religieuze groepering. Een andere serie is Sleeping Beauty waarvoor Kensmil zich baseerde op victoriaanse doodsportretten van kinderen. Ze schildert ze in hun verinnerlijkte rust. In een catalogus van de Zuid-Afrikaanse galerie Stevenson zegt Kensmil hierover:
‘Ik geloof dat de ziel voortleeft in de portretten van doden. De geesten van de kinderen dwalen; ze proberen te ontsnappen aan hun gefaalde levens en te ontvluchten aan hun eenzaamheid. Ik verken het domein van de levenden dat overlapt met de geesten, de onderwereld...’
Natasja Kensmil heeft in ruim twintig jaar een oeuvre opgebouwd, waarin ze de geschiedenis als onlosmakelijk onderdeel van het heden presenteert. Motieven – vaak met een concrete historische of kunsthistorische bron als basis – liggen over elkaar heen of doemen op uit dikke lagen verf. Ogenschijnlijk in zwart-wit, maar eerder in blauwzwart of groenzwart met eindeloze grijstinten. Wat oogt als monochromie zit vol detail en nuance.
Natasja Kensmil wordt vertegenwoordigd door andriesse ~ eyck galerie, was al in diverse museale tentoonstellingen in Nederland te zien en had in 2013 een overzicht in de Royal Hibernian Academy in Dublin. Ze is momenteel te zien in de Amsterdam Museum-vleugel van de Hermitage met de tentoonstelling 'Monument der Regentessen' en vanaf 11 september in het Fries Museum met een nieuw werk voor hun tentoonstelling 'Icons'. Bij de tentoonstelling in Kunsthal KAdE verschijnt een oeuvreboek uitgegeven door Alauda Publications en Kunsthal KAdE.
De tentoonstellingen zijn samengesteld door Robbert Roos, directeur van Kunsthal KAdE en Lara Stolwerk, projectmedewerker bij Kunsthal KAdE, in samenwerking met de kunstenaars.
Afbeeldingen
1) Sadik Kwaish Alfraji, One Upon a Time, Hadiqat Al Umma (video still), 2017 | Natasja Kensmil, Nicolaas II en Alexandra (detail), 2008, 2) Sadik Kwaish Alfraji, portretfoto: B&W. Natasja Kensmil, portretfoto: Paul Andriesse, 3) Sadik Kwaish Alfraji, Ali's Boat (video still), 2014, animatievideo, 6'37'', courtesy de kunstenaar, 4) Sadik Kwaish Alfraji, Embroilment, 1984, ets & Sadik Kwaish Alfraji, The Last Choice, 1984, houtsnede, courtesy de kunstenaar, 5) Natasja Kensmil, Jenny en Karl (Marx), 2009, olieverf op linnen, 150 x 150 cm, courtesy andriesse ~ eyck galerie, 6) Natasja Kensmil, Nicolaas II en Alexandra, 2008, olieverf op linnen, 260 x 140 cm, courtesy andriesse ~ eyck galerie, 7) Natasja Kensmil, Schwarzkopf, 1998, olieverf op doek, 186 x 145 cm, BECHT COLLECTION
