Katarzyna Kobro & Wladyslaw Strzeminski, Poolse avant-garde, in Gemeentemuseum

Katarzyna Kobro (1898–1951) en Władysław Strzemiński (1893–1952) ontmoeten elkaar in de turbulente jaren na de Russische Oktober-revolutie in 1917.  

Hun paden kruisen in Moskou. Kobro - een Russische met wortels in Duitsland - studeert hier aan de School voor Beeldende Kunst en Architectuur. Strzemiński - geboren in Minsk als telg uit een Poolse, adellijke familie - studeert aan de eerste, door de staat gesubsidieerde, kunstacademie. In Rusland, en later ook in Polen, speelt het tweetal een actieve rol in de avant-garde kunstscene waar ook Kazimir Malevich en Antoine Pevsner deel van uitmaken.  

De Stijl  

Dit voorjaar laat het Gemeentemuseum het Nederlandse publiek kennismaken met dit eigenzinnige kunstenaarsechtpaar dat zich geografisch en artistiek gezien op een kruispunt bevindt in Europa. De tentoonstelling toont een retrospectief en maakt bovendien de wederzijdse invloed zichtbaar tussen hun werk en dat van de kunstenaars van De Stijl.  

In 1920 trouwen Katarzyna Kobro en Władysław Strzemiński. Ongeveer een jaar later, wanneer de situatie voor progressieve geesten in de Sovjet-Unie verslechtert, vluchten zij van Rusland naar Polen. Hier ontwikkelen zij ieder hun eigen kenmerkende stijl gestoeld op Strzemiński’s theorie van het ‘Unisme’ waarin kleur, vlak, lijn en ruimte een ‘totale, onverwoestbare’ eenheid aangaan. Zij vertaalt dit naar ruimtelijke objecten uit hout en metaal. Hij naar schilderijen die hij ‘architectonische composities’ noemt. Elke emotionele referentie of verwijzing buiten het vlak van het schilderij, acht hij uit den boze.  

Theorie van het kijken  

Zowel Kobro als Strzemiński doceren kunst op diverse scholen. Strzemiński publiceert daarnaast in hoog tempo artikelen en correspondeert onder meer met Malevich, Van Doesburg en Georges Vantongerloo. In de jaren ’30 begint hij met de ontwikkeling van een ‘Theorie van het kijken’, een ‘Théorie de la vision’, waarin hij culturele, sociale en psychofysiologische invloeden onderzoekt en benoemt, die in het kijken de relatie met onze natuurlijke omgeving beïnvloeden. Daarmee komt hij op gespannen voet te staan met het sociaalrealisme dat door de heersende macht wordt gepropageerd.  

De ware avant-garde  

In 1929 verenigt zich onder de enthousiaste aanvoering van het echtpaar een groep Poolse kunstenaars in de Grupa a.r.: de ‘revolutionaire kunstenaarsgroep’ of de ‘ware avant-garde’. Zij verdedigen de abstracte kunst in manifesten en polemische artikelen. Ook leggen zij een verzameling aan met werken die vanuit heel Europa worden geschonken door geestverwante kunstenaars, onder wie Fernand Léger, El Lissitzky, Jean Arp, Theo van Doesburg en Vantongerloo. In 1931 krijgt de collectie een eigen museum in Łódź, Muzeum Sztuki, dat mede door Strzemiński is opgericht. Kobro en Strzemiński vullen de verzameling verder aan met werken van eigen hand.  

De tentoonstelling in het Gemeentemuseum omvat een deel van deze collectie en hoogtepunten uit het veelzijdige oeuvre van het kunstenaarsechtpaar. Naast sculpturen en schilderijen zijn ook tekeningen, collages, interieur- en letterontwerpen te zien. De werken getuigen van een ongekende experimenteerdrift en slaan een brug tussen de zuiver abstracte kunst van De Stijl en het suprematisme van bijvoorbeeld Malevich.  

Samenwerking  

De tentoonstelling Katarzyna Kobro & Władysław Strzemiński - Een Poolse avant-garde komt tot stand in samenwerking met Muzeum Sztuki in Łódź, het Adam Mickiewicz Institute in Warschau en Centre Pompidou in Parijs, waar de tentoonstelling (deels) te zien was van 17 oktober 2018 t/m 14 januari 2019. In Den Haag wordt het verhaal van Kobro en Strzemiński verder aangevuld in relatie tot De Stijl.  

De tweetalige catalogus (Engels en Frans) is verkrijgbaar in de museumwinkel. Het rijk geïllustreerde boek Katarzyna Kobro & Władysław Strzemiński - A Polish avant-garde(192 pagina’s) is uitgegeven door Centre Pompidou, Muzeum Sztuki en SKIRA met medewerking van het Adam Mickiewicz Institute. Verkoopprijs: € 35,00.  

Afbeeldingen

1) Katarzyna Kobro, Ruimtelijke compositie 9, 1933, geverfd metaal, collectie Muzeum Sztuki, Łódź © Muzeum Sztuki, Łódź & Ewa Sapka-Pawliczak, 2) Katarzyna Kobro, Ruimtelijke compositie 4, 1929, geverfd staal, collectie Muzeum Sztuki, Łódź © Muzeum Sztuki, Łódź & Ewa Sapka-Pawliczak, 3) Katarzyna Kobro, Hangende compositie 1, 1921 / 1972 (reconstructie door Bolesława Utkin), hout, metaal, glasvezel, epoxy hars, collectie Muzeum Sztuki, Łódź © Muzeum Sztuki, Łódź & Ewa Sapka-Pawliczak, 4) Władysław Strzemiński, Stilleven naar de natuur 3, 1923, olieverf op doek, collectie Muzeum Sztuki, Łódź © Muzeum Sztuki, Łódź & Ewa Sapka-Pawliczak, 5) Katarzyna Kobro, Spatial Composition 9, 1933, painted metal, Muzeum Sztuki, Łódź © Muzeum Sztuki, Łódź & Ewa Sapka-Pawliczak, 6) Katarzyna Kobro, Ruimtelijke compositie 6, 1931, geverfd staal, collectie Muzeum Sztuki, Łódź © Muzeum Sztuki, Łódź & Ewa Sapka-Pawliczak, 7) Władysław Strzemiński en Katarzyna Kobro, ca. 1930-1931 © archief Muzeum Sztuki, Łódź     

https://www.gemeentemuseum.nl/

Datum:
23 maart 2019 / 30 juni 2019
Type activiteit:

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0