De Naakte Waarheid in Rijksmuseum Twenthe
De Naakte Waarheid vertelt de geschiedenis van de ontwikkeling van de westerse mens vanaf de renaissance tot en met de 21ste eeuw. Een tentoonstelling over de mens die in zijn drang naar kennis en zelfontplooiing onzekerheid en twijfel durft toe te laten, maar ook moet leren omgaan met de vrijheiden die hij voor zichzelf heeft gecreëerd en uiteindelijk de gevolgen daarvan. Want hoe zal de mens zich in de komende eeuw verhouden tot zijn technische inventies? Tot de ecologische veranderingen die hij teweeg brengt? En hoe leeft hij samen met mensen die zijn wereldbeeld niet per se delen?
Een tentoonstelling over wie we zijn, en hoe we zijn geworden. Het naakt in zes eeuwen beeldende kunst.
De Naakte Waarheid vertelt een in oorsprong westers maar tegenwoordig wereldwijd verhaal aan de hand van zes eeuwen beeldende kunst in meer dan 110 werken van Marina Abramovic, G.H. Breitner, Berlinde de Bruyckere, Jan Sluijters, Geertgen tot Sint Jans, herman de vries, Andres Serrano, Andy Warhol, Carel Willink en vele anderen. In deze tentoonstelling worden de verschillende kunstvormen niet van elkaar gescheiden maar vullen ze elkaar aan. Naast talrijke tekeningen, schilderijen en sculpturen wordt ook proza en poëzie getoond.
De Naakte Waarheid is een tentoonstelling in vier delen. Een vierluik waarin de naakte mens centraal staat, als metafoor voor kwetsbaarheid en kracht, erotiek, vrijheid, zelfbeeld en zelfbewustzijn. Het is de naaktheid die ons laat zien dat het lichaam, zoals Leo Vroman ooit dichtte, een zachte machine is en die ons de zoektocht toont naar onszelf.
I Van hemel naar aarde
‘De uitvinding van het sceptische individu is de belangrijkste vernieuwing van de Europese en westerse cultuur’, zegt de Duitse filosoof Rüdiger Safranski in 2016 in Amsterdam tijdens een lezing over de Europese identiteit. ‘Het sceptische individu is een mens die vraagtekens durft te plaatsen en twijfel toelaat’. Het zijn de vraagtekens die Maarten Luther zet bij de macht van de kerk die leidt tot de reformatie. En het zijn de vraagtekens die onder andere Erasmus plaatst bij onderwijs en ontwikkeling die een maatschappij tot gevolg hebben waarin de mens zich langzaam losweekt van het absolute godsgeloof. De vrijheid ontstaat om religie zelf te interpreteren, zichzelf te ontwikkelen en zo het eigen lot in handen te nemen.
II Ik denk dus ik ben
De zucht naar kennis, ooit al dé directe oorzaak van de verdrijving van Adam en Eva uit het Bijbelse paradijs, richt zich niet alleen op de wereld om ons heen, maar ook op onszelf. ‘Ik denk dus ik ben,’ stelt Descartes en in deze woorden ligt de kiem voor de verlichting. Kennis wordt de sleutel tot een nieuw te ontdekken koninkrijk. Meer en meer krijgt de ratio de overhand. De ontwikkeling van de wetenschap, de groei van kennis en macht, en het vooropstellen van de rede leidt uiteindelijk tot de democratie die wij tot op heden kennen in Europa en meer globaal, de westerse wereld.
III De wereld binnen bereik
De groei van welvaart, die echter op sommige plaatsen rotte wortels heeft, creëert een maatschappij waarin velen toegang hebben tot onderwijs en kennis, en zo de mogelijkheid krijgen om zich te ontwikkelen. ‘God is dood’, zegt Nietsche, en steeds gulziger geniet men van de vrijheid. Het memento mori dat ooit zo zwaar woog en ons leven bepaalde, is verdwenen, carpe diem is nu het motto. Massaal gaan we op zoek naar individuele bevrediging, onze rechten en ons gelijk. En in een steeds materialistischer maatschappij wordt wát we waard zijn, belangrijker dan wié we zijn.
IV En nu?
De aanslagen op 11 september 2001 in Amerika schokken de westerse wereld. Vrijheid, ooit het hoogste goed, wordt onmiddellijk ingeruild voor een ander hoog goed: veiligheid. De angst die we verslagen dachten, keert terug. En het besef gloort dat de situaties die ons nu zo beangstigen, door onszelf zijn gecreëerd. Onze maatschappij, diverser dan ooit, vraagt om het erkennen van oude én nieuwe fouten, het luisteren naar andere stemmen en het hervinden van een balans. In een tijd waarin de kaarten opnieuw geschud lijken te worden en het ooit zo machtige individu alle controle lijkt te hebben verloren, vraagt de sceptische mens zich opnieuw af wie hij is, en net zo belangrijk: en nu?
Publieksboek
Bij De Naakte Waarheid wordt een rijk geïllustreerd boek uitgebracht waar naast een inleidende tekst van Arnoud Odding (directeur), Josien Beltman (conservator) en Doreen Flierman (gastconservator) ook essays worden geplaatst van Paul Huvenne (voormalig directeur Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen), Ger Groot (schrijver en filosoof), Bas Heijne (schrijver, essayist en columnist) en Marleen Stikker (directeur van de Waag Society en oprichter van De Digitale Stad). Klik hier voor het digitale inkijkexemplaar.
