80 jaar oorlog, de geboorte van Nederland in het Rijksmuseum

Met een eigentijds tentoonstellingsontwerp van de Vlaamse theatervormgever Roel van Berckelaer toont het Rijksmuseum hoe de Tachtigjarige Oorlog Nederland heeft veranderd en gevormd.  

Ook wordt duidelijk hoe het zuiden, nu België, door deze strijd een eigen karakter kreeg. 80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland is de eerste grote tentoonstelling die het gehele conflict belicht en ook het internationale perspectief ervan laat zien.  

Godsdienstvrijheid  

Kwesties als godsdienstvrijheid, zelfbeschikkingsrecht, terreur en vervolging die ook vandaag de dag actueel zijn, duiken steeds op.  

Bij de tentoonstelling verschijnt een videotour met onder andere Hans Goedkoop en Massih Hutak. De NTR wijdt in het najaar twee televisieseries aan de Tachtigjarige Oorlog. Samen met de NTR en Uitgeverij Atlas Contact geeft het Rijksmuseum de publicatie 80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland uit.

Nationale geheugen

Iedereen heeft wel eens gehoord van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), de opstand van de Nederlanden onder leiding van Willem van Oranje tegen de Spaanse koning Philips II. Begrippen als beeldenstorm, twaalfjarig bestand, Leids Ontzet of de Slag bij Nieuwpoort zijn onderdeel van ons nationale geheugen. Maar wat heeft dit alles met elkaar te maken, wat is eigenlijk de betekenis van deze oorlog en waarom is deze periode voor Nederland nog steeds belangrijk? 

Essentiële thema’s

Begonnen als een opstand tegen het gevestigde gezag van koning en kerk, ontwikkelde het conflict zich tot een oorlog tussen twee staten, Nederland en Spanje, met een wereldwijd karakter. Wat ooit één land was, viel in twee delen uiteen, waarna beide gebieden, nu Nederland en België, uit elkaar groeiden. Het noorden, het huidige Nederland, werd mede dankzij de oorlog ongelooflijk welvarend én een wereldmacht. Deze ontwikkelingen en de gevolgen daarvan voor zowel noord als zuid staan in de tentoonstelling centraal, waarbij verschillende perspectieven aandacht krijgen. Steeds wordt de vraag gesteld wat de betekenis van deze periode is voor de samenleving waarin wij nu leven. Nederland is immers uit deze oorlog voortgekomen. Bovendien ging het tijdens de opstand om essentiële thema’s als tolerantie, opstand, zelfbeschikking en vrijheid, thema’s die ook nu belangrijk zijn.

Objecten als ooggetuigen  

In 80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland zijn tweehonderd kunstwerken en voorwerpen te zien die zelf een rol speelden in dit conflict en hier ‘ooggetuigen’ van waren. De bezoeker ziet in deze voorwerpen slachtoffers van de beeldenstorm, propaganda, triomfalistische kunstwerken, uitingen van overwinning en verlies en ontroerende persoonlijke herinneringen. Te zien zijn schilderijen van onder anderen Bruegel, Rubens en Ter Borch, beelden van Willem van Oranje en Piet Hein, grote wandtapijten met slagen en belegeringen, wapens en natuurlijk belangrijke documenten als de Pacificatie van Gent en de Vrede van Munster van 1648, waarmee de oorlog eindelijk beëindigd werd.

Twee televisieseries  

In de 7-delige televisieserie 80 Jaar Oorlog brengt de NTR vanaf 28 september de verhalen die overal in Nederland en daarbuiten te vinden zijn. Van Groningen tot Brussel en van Den Briel tot Groenlo, overziet Hans Goedkoop met deskundigen het slagveld. Vanaf 30 september zendt de NTR ook de historische comedy Welkom in de 80-jarige Oorlog uit, waar Willem van Oranje, Maurits, Filips II en Alva wekelijks aanschuiven in de hilarische talkshow van Dorine Goudsmit (Plien van Bennekom). 

Publicatie  

Het Rijksmuseum, NTR en Uitgeverij Atlas Contact publiceren gezamenlijk het rijk geïllustreerde boek 80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland. Het verhaal van de oorlog wordt hierin beschreven door Gijs van der Ham, senior conservator Geschiedenis van het Rijksmuseum, waarvoor kunstwerken en voorwerpen uit de tentoonstelling het uitgangspunt vormen. Zijn verhaal wordt afgewisseld met persoonlijke verhalen uit de NTR-serie met een link naar het heden en essays van onder anderen Judith Pollmann en Peter Vandermeersch. Vanaf oktober 2018 in de Rijksmuseumshop en in de boekhandel.

Website 80jaaroorlog.nl  

Op tal van plaatsen wordt dit jaar stilgestaan bij de Tachtigjarige Oorlog. Om alle activiteiten te bundelen is de website 80jaaroorlog.nl ontwikkeld door de NTR en het Rijksmuseum in samenwerking met het Dordrechts Museumhet Nationaal Militair Museum en Museum het Prinsenhof. De website is een interactieve landkaart met historische locaties, actuele tentoonstellingen en evenementen. Zo kan iedereen op zoek naar ‘de Tachtigjarige Oorlog’ bij hem of haar in de buurt of juist ver weg.

Meer 80 Jaar Oorlog  

Voor het voortgezet onderwijs en het MBO staan dit najaar twee rondleidingen en de voorstelling De vergeten zoon van Willem van Oranje van toneelgroep Tafel van Vijf op het programma. De programmering sluit aan bij het schoolcurriculum. Ook organiseert het Rijksmuseum met o.a. het Instituto Cervantes, IDFA, NTR en Amerpodia debatten, films en lezingen waarbij de thematiek van toen gekoppeld wordt aan de actualiteit. Meer informatie t.z.t. op de tentoonstellingspagina.  

Afbeeldingen

1) Bewerkte versie van Gerard ter Borch, Soldaat te paard, 1634, met dank aan Museum of Fine Arts, Boston, Juliana Cheney Edwards Collection , 2) Atelier van Peter Paul Rubens, Portretten van Albrecht van Oostenrijk en Isabella van Spanje, ca. 1615. The National Gallery London, 3) Atelier van Peter Paul Rubens, Portretten van Albrecht van Oostenrijk en Isabella van Spanje, ca. 1615. The National Gallery London, 4) Pieter Brueghel de Jonge naar Pieter Bruegel de Oude, Hagepreek, of de prediking van Johannes de Doper, ca. 1620 Brugge Groeningemuseum, Foto: Musea Brugge © www.lukasweb.be - Art in Flanders vzw, foto Hugo Maertens, 5) Ruiterharnas van Maurits, Noordelijke Nederlanden, ca. 1590−1595. Kunsthistorisches Museum, Hofjagd- und Rüstkammer Wenen , 6) Erasmus Quellinus de Jonge, Allegorische personificatie van Pax (deel van de versieringen bij de bekendmaking van de Vrede van Munster in Antwerpen), 1648. Museum aan de Stroom, Antwerpen, 7) Hendrik de Keyser II, Borstbeeld van Piet Hein, 1636, Rijksmuseum, 8) Dirk Crabeth, Filips II in gebed, gedeelte van een glas-in-loodraam met ‘De inwijding van de tempel’ en het ‘Laatste Avondmaal’, 1557−1559. Sint-Janskerk Gouda, 9) Adriaen Thomasz Key, Portret van Willem van Oranje, ca. 1579. Rijksmuseum (aankoop met steun van de Commissie voor de Willem de Zwijgertentoonstelling, 1933), 10) Pieter Pietersz, Epitaaf van de Amsterdamse burgemeester Cornelis Bam (Brouwer) en zijn vrouw Cornelia Wessels, ca. 1570. Nicolaikirche Kalkar, 11) Anoniem, De Spaanse Furie in Antwerpen in november 1576, ca. 1580. Museum aan de Stroom Antwerpen, 12) Adam van Breen, De exercitie met schild en spies, plaat 31 uit De Nassausche wapen-handelinge, van schilt, spies, rappier ende targe, 1618. Rijksmuseum, 13) Adriaen van de Venne, De zielenvisserij, 1614. Rijksmuseum, 14) Gerard van Bylaer, Penning betreffende de inname van Breda met behulp van drie turfschepen in 1590, 1590. Rijksmuseum (bruikleen uit de J. de Wilde collectie)

https://www.rijksmuseum.nl/

Datum:
12 oktober 2018 / 20 januari 2019
Type activiteit:

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0